به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شامگاه دوشنبه ۲۸ آبان‌ماه، به مناسبت سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، در گفتگوی تلفنی با برنامه «دستور کار» رادیو ایران، به گفت‌وگو پیرامون توسعه کتابخانه‌ها و فرهنگ کتاب و کتابخوانی پرداخت.

مهدی رمضانی در ابتدا در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت کمی و کیفی توسعه کتابخانه‌ها و برنامه‌های پیش رو، افزایش قیمت کتاب را عامل کاهش دسترسی مردم به کتاب عنوان کرد و ادامه داد: توسعه کتابخانه‌ای ما قابل دفاع بوده است و فقط ۳۸۰۰ باب کتابخانه عمومی، به جز کتابخانه‌های کانون پرورش کودکان و نوجوانان و شهرداری‌ها، در کشور داریم که زیر نظر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور فعالیت می‌کنند و مردم در سراسر کشور می توانند به آنها مراجعه کرده و از ظرفیت کتابخانه‌های عمومی استفاده کنند. همچنین می‌توانند از طریق سامانه مدیریت کتابخانه‌های عمومی (www.samanpl.ir) نزدیک‌ترین کتابخانه به محل سکونت یا کارشان را پیدا کنند. در خصوص شبکه کتابخانه‌ای هم دو نکته بسیار مهم است؛ اول، دسترسی که با تعداد فراهم می‌شود و دوم، توسعه خدمات است.

وی افزود: امروز کتابخانه‌های عمومی ایران صرفاً از صرف امانت کتاب و سالن مطالعه خارج شده‌اند و خدمات متنوع فرهنگی و اجتماعی را ارائه می‌کنند. همه کتابخانه‌های عمومی بخش کودک دارند چون ما مهمترین جامعه هدفمان را کودکان و نوجوانان و جوانان عزیز می‌دانیم. چند شب قبل در رادیو ایران بحثی با آقای قدیانی، از فعالان صنعت نشر، می‌شنیدم که مجری محترم بر کیفی‌سازی کتابخانه‌های عمومی تأکید می‌کرد و گزاره این بود که کتابخانه، فضای شاداب و باکیفیتی ندارد. بنده عرض می‌کنم که در شاداب‌سازی بخش قابل توجهی از کتابخانه‌های عمومی، فضای متنوعی فراهم شده و کتابخانه‌های تازه‌تأسیس هم بر همین منطق پیش می‌روند. در حال حاضر در کتابخانه‌های عمومی کارگاه‌های فنی، آزمایشگاه علمی، دوره‌های آموزشی، مراکز مشاوره، محافل ادبی و قرآنی و مجموعه‌ای از خدمات باکیفیت خوب و مناسب با حداقل هزینه و حتی بدون هزینه در دسترس مردم قرار دارد که می‌توانند از این فضا استفاده کنند اما می‌دانیم شأن ملت شریف ایران و فضای تمدنی کتاب و کتابخانه‌ای ما قطعاً بیش از این است. برنامه‌هایی مثل نمایشنامه‌خوانی، جمع‌خوانی و کارگاه‌های آموزش نویسندگی جزء برنامه‌های عادی و پایه در هر کتابخانه است. در هفته کتاب امسال، حدود ۱۷ هزار برنامه از همین جنس در کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور برگزار می‌شود.

عضو شورای فرهنگ عمومی، درباره راهکار جبران معضل کمبود کتاب در کتابخانه‌های عمومی نیز، تصریح کرد: خدمت رئیس‌جمهور محترم در حضور همکاران کتابدارم در روز ۲۴ آبان، گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار، هم عرض کردم که یکی از مهمترین مسائل نهاد، تأمین منابع کتابخانه‌های عمومی است. چون کتاب تهیه می‌شود و در قفسه هم قرار می‌گیرد، ولی حجم کتابی که در کشور منتشر می‌شود به نسبت اعتباری که ما برای خرید کتاب داریم، تناسب منطقی ندارد. گردش مالی بازار نشر در سال گذشته، حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان بوده است، در حالی که همه بودجه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای خرید کتاب، حدود ۵۰ تومان است. با این حال کاری که در سه سال اخیر انجام دادیم این است که مجموعه‌سازی را منطبق بر نیاز مردم انجام دادیم. یعنی پرخریدترین رده که حوزه کودک‌ و نوجوان بوده، پرامانت‌ترین رده هم هست و بعد از آن رمان و ادبیات داستانی قرار دارد. این مجموعه‌سازی ملموس است ولی برای آنکه منابع کتابخانه به‌روز باشد، با میزان توزیع بازار فاصله داریم که نیازمند اعتبار برای اقدام است.

وی راجع‌ به میزان ورود و نقش‌آفرینی بخش خصوصی در ایجاد کتابخانه‌های عمومی، به ارائه آمار و ارقام در این زمینه پرداخت و گفت: از تعداد ۳۸۰۰ کتابخانه عمومی که عرض کردم، حدود هزار کتابخانه‌ مشارکتی و خصوصی است که با مجوز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مشغول فعالیت است و حدود ۸۰۰ کتابخانه مشارکتی و قریب ۲۰۰ باب هم سالن مطالعه و کتابخانه خصوصی داریم که در دو سال اخیر فعال شده‌اند. خصوصاً بعد از دوره کرونا، که با تعطیلی و رکود مواجه بودیم، رونق پیدا کرده و اکنون نیز در حال رشد است و استقبال خوبی هم اتفاق افتاده است. البته نیاز به معرفی گسترده این ظرفیت به بخش خصوصی وجود دارد. ضمن اینکه باید به سمت افزایش مشارکت‌دادن مردم و بخش خصوصی، حتی در اداره کتابخانه‌های عمومی نهادی برویم چون در حوزه‌هایی از فرهنگ پیش می‌رویم که نقش مردم را در آن پررنگ‌تر کنیم و از مشارکت آنها استفاده کنیم و نقش اجتماعی‌شان را هم انجام دهند تا این فضا رونق بگیرد.

رمضانی همچنین، میزان اهدا و وقف زمین و اماکن توسط خیرین به کتابخانه‌ها را دارای تنوع و ظرفیت بالایی دانسته و خاطرنشان کرد: در روز ۲۴ آبان و در تقدیرهای استانی، همواره بحث تجلیل از فعالین و خیرین کتاب و کتابخوانی را داشته‌ایم و داریم. خیرینی داشته‌ایم که چند هزار کتاب اهداء کردند، خودرو برای کتابخانه‌های سیار داده‌اند، زمین واگذار کردند یا ما زمین داشتیم و آنها بنا احداث کردند. به عنوان نمونه در فیروزآباد فارس یک خیر کتابخانه‌ای به یاد و نام مادر و پدرش ساخت و اهدا کرد. یا کسی که دیه فرزندش را اهدا کرده یا به یاد شهیدش کتابخانه احداث کرده است. در حوزه مسجدسازی، مدرسه‌سازی و بیمارستان‌سازی حرکت‌هایی وجود داشته و الحمدلله این ظرفیت به سمت کتابخانه‌سازی و کتاب و فعالیت‌هایی که فضای کتابخانه را رونق ببخشد هم پیش رفته و «انجمن خیرین توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی» هم به صورت ملی و استانی فعال شده است تا بتواند این حرکت را گسترش دهد.

وی در پایان، راجع به برنامه‌های نهاد برای جبران ضعف کتابخوانی و کتابخانه در مدارس، آن را جزء جامعه های هدف در نهاد تلقی کرد و اظهار داشت: در همین راستا، یکی از بندهای سند ملی خواندن، که اخیراً در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد، ایجاد زنگ مطالعه در مدارس است و معلمان عزیز باید در آموزش ضمن خدمتشان به موضوع کتاب و کتابخوانی بپردازند. مجموعه اقداماتی در سند پیش‌بینی شده و اکنون در مرحله اجرا قرار گرفته است. اخیراً هم دادستانی کل کشور پیگیری در خصوص اجرای این سند و ایفای نقش خودشان داشتند که از دستگاه قضایی جای تقدیر دارد اما آموزش و پرورش باید برای اجرایی‌سازی این موضوع مهم، همت بیشتری به خرج دهد.